اثبات تقدم امضاء بر متن یک سند

جزئیات نظریه

شماره نظریه : 7/1402/980 شماره پرونده : 980-127-1402ح تاریخ نظریه : 1403/01/26

استعلام :

الف ) با توجه به ماده 1301 قانون مدنی که صرفًا امضای مندرج در ذیل یک نوشته را به ضرر امضاءکننده دلیل محسوب کرده است ( و نه نوشته روی
امضاء را )، چنانچه به لحاظ دلایل موجود در پرونده از جمله اقرار شخص ذینفع یا متعهدله، سفید امضاء بودن نوشته ای و به اعتبار دیگر، تقدم امضاء بر
متن یک سند اثبات شود، بار اثبات صحت مفاد و مندرجات آن سند بر عهده چه کسی است؟

ب) آیا در فرض سؤال، نظریه اعطای وکالت ظاهری
امضاءکننده سند به دارنده جهت تنظیم مفاد آن سند، موضوعیت دارد؟

الف- اولا ، دادن سند سفید امضاء، ظهور در تفویض اختیار تنظیم مندرجات آن به دارنده سند دارد. ثانیًا، چنانچه سفید امضا بودن سند احراز شود، با
توجه به ظهور پیشگفته، صاحب امضا باید ثابت کند دارنده سند بر خالف توافقات و خارج از حدود اذن عمل کرده است. در صورتی که سند فرض
سؤال، سندی تجاری باشد، با توجه به اصل غیرقابل استناد بودن ایرادات در برابر دارنده با حسننیت اسناد تجاری و وصف تجریدی آن، این اسناد از
جمله چک پس از صدور از منشاء خود منفک میشوند؛ بر این اساس، صادرکننده یا ظهرنویس یا ضامن نمی توانند در برابر دارنده با حسن نیت به روابط
شخصی و مالی میان خود استناد نمایند و از جمله به سفید امضاء بودن سند متوسل شوند؛ مگر اینکه ارتکاب بزهی مانند خیانت در امانت و یا سوء
استفاده از سفید امضاء موضوع مواد 674 و 673 قانون مجازات اسالمی (تعزیرات مصوب 1375) به موجب رأی قطعی دادگاه کیفری محرز شود.

ب- اولا، در نظام حقوقی ایران در خصوص نهاد نمایندگی ظاهری مقررهای پیشبینی نشده است و صرفًا حکم مقرر در برخی مواد قانونی نظیر ماده 680
قانون مدنی، ماده 37 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقالب در امور مدنی مصوب ،1379 مواد ،105 ،396 397 و 399 قانون تجارت مصوب
1311 و مواد 118 و 135 الیحه قانونی اصالح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347 و ماده 3 قانون کار مصوب ،1369 قابلیت تفسیر و تحلیل بر اساس
نظریه نمایندگی ظاهری را دارد. ثانیًا، با توجه به شرایط لازم برای تحقق نمایندگی ظاهری (فقدان رابطه نمایندگی حقیقی میان اصیل و نماینده ظاهری؛
وجود ظاهر متعارف؛ آگاهی اصیل از فقدان رابطه حقیقی نمایندگی بین او و نماینده و علم یا احتمال اصیل بر تأثیر رفتار او بر اشخاص ثالث و همچنین
اعتماد معقول و منطقی شخص ثالث با حسن نیت به ظاهر و اقدام بر مبنای آن) و همچنین با لحاظ قلمرو اصلی نظریه نمایندگی ظاهری (استفاده از
نمایندگی ظاهری به منظور ایجاد اختیار برای نماینده پس از خاتمه روابط نمایندگی و یا ایجاد اختیار در فرضی که اصیل محدودیت هایی را بر اختیار
قبلی ایجاد کرده و ثالث نسبت به آن آگاهی ندارد و همچنین ایجاد اختیار در جایی که اختیار سابقی وجود نداشته است و استفاده از این نهاد به منظور
گسترش و توسعه اختیارات)، فرض سؤال که صرف تحویل سند سفید امضاء به دیگری است، مشمول نهاد نمایندگی ظاهری نمی باشد.